28/50

φόβος

η επιθυμία της έπαυε να είναι επιθυμία αν δεν τη φοβόταν.κι όταν κάποτε φοβόταν πραγματικά, έφτιαχνε σπουδαία σενάρια τρόμου και κινδύνου. γινόταν ηρωίδα τρομερής μυθοπλασίας. όλο και περισσότερος φόβος για να τον νιώθει έντονα και κάποιες στιγμές ήθελε να γίνεται κομμάτια.στην αρχή φοβόταν το θεό, μετά τους νόμους, τέλος τον ίδιο τον εραστή της.

άσκηση

πώς εικονογραφείται ο φόβος;χιλιάδες φορές έχετε δει ηθοποιούς να τον παίζουν. παλιότερα κάποιοι ηθοποιοί έκαναν γκριμάτσες φόβου και μάλιστα φωτογραφίζονταν έτσι για να δείξουν τις ερμηνευτικές τους δυνατότητες! η ερμηνεία του φόβου κινδυνεύει από υπερβολικό παίξιμο και από λανθασμένη κλιμάκωση. δε θέλω να κάνετε πρόβες στον καθρέφτη με γκριμάτσες φόβου. δείτε πολλές φορές τη σκηνή του μπάνιου από την ταινία Ψυχώ του Χίτσκοκ και προσπαθήστε να την αναπαραστήσετε μοιράζοντας ρόλους μεταξύ σας. θα φροντίσω να είναι καθαρό το δικό μας μπάνιο, εδώ δίπλα, και να λειτουργεί καλά η μπαταρία. ζεστό νερό έχουμε.

το 28ο από ένα σύνολο 50 διηγημάτων που θεωρώ πως ίσως φανούν χρήσιμα σε όσους αγαπούν, ή ασχολούνται με το σινεμά ή το θέατρο , εκπαιδευτικούς αλλά και άλλους,εξάλλου όλοι παίζουμε κάποιους ρόλους,και όπως γράφει ο συγγραφέας στο επίμετρο μιας άλλης «διδασκαλίας», αν μπορείς να παίξεις πειστικά τη ζωή, τότε μπορείς να μπεις και στο παιχνίδι της δημιουργικής αφαίρεσης, γιατί τότε θα ξέρεις πώς να μη λες αυτό που στην κανονική αφήγηση, είναι απαραίτητο…

το έλλειμμα του υπάρχοντος σε μια συνάρτηση…

F(x), όπου x: πατρίδα, ελευθερία, χρέος, Θεός… οποιαδήποτε τιμή του συνόλου της ιδεαλιστικής παθογένειας του ρομαντισμού!

 

Τον Κρητικό του Σολωμού τον συνάντησα στον κατεξοχήν τόπο της καθεστωτικής ιδεολογίας, στα μαθητικά θρανία. Ενα εκτρωματικό μείγμα εθνικισμού, δογματικής και Νέας Κριτικής έσπευσε να σαβανώσει το κείμενο, πριν η ανάγνωση χειραφετήσει τους μαθητές. Απ’ όσο θυμάμαι, η κυρωμένη ερμηνεία του μεγαλοφυούς έργου πέτυχε τον στόχο της…

…

Και ίσως αυτή η κλειστότητα των εκπαιδευομένων απέναντι στο Είναι του ποιήματος να μετέτρεπε την καθεστωτική ιδεολογία σε έναν επικοινωνιακό θόρυβο, ο οποίος εξόριζε το ίδιο το ποιητικό στοιχείο από τη μικρή πολιτεία της αίθουσας,  πράγμα που καθόλου δεν ενοχλούσε τη μεγάλη πολιτεία γύρω από την αίθουσα, αν και δυσαρεστούσε -μάλλον για λόγους τάξης- τον εκπαιδευτικό…

…

Αποδέκτες ή όχι της επικυρωμένης ερμηνείας του Κρητικού, οι συμμαθητές μου με εγκατέλειψαν μπροστά στο ποίημα, καταφεύγοντας είτε στην αμάθεια της αδιαφορίας είτε στην αποστήθιση – πράγματα που σημαίνουν την ίδια απουσία γνώσης. Και ενώ η διδασκαλία έφερνε αμέσως στο προσκήνιο το μέγα ζήτημα του σολωμικού αποσπάσματος, την αινιγματική «Φεγγαροντυμένη», εγώ δεν μπορούσα να παραιτηθώ από την εμμονή μου στο αίνιγμα της «Αρραβωνιασμένης»…

…

Για λόγους ρομαντικής ευαισθησίας ή ρητορικής, δεν με απασχολούσε καθόλου το περιεχόμενο της υπερφυσικής μορφής που εμφανίστηκε στον Κρητικό, μεσοπέλαγα. Στο τέλος-τέλος, κάθε ρομαντικός που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να εκτεθεί σε οράματα σχετικά με το θείο, τη Φύση, την Ιστορία, την ψυχή…

…

Εκείνο που κυρίως με προβλημάτιζε ήταν η δύστυχη νέα, την οποία ο ήρωας του ποιήματος αφήνει να πνιγεί, ασχολούμενος με το όραμά του…

…

Αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα ποίημα και, άρα, στο εσωτερικό ενός προνομιακού υποκειμένου. Ο,τι συνέβη σ’ εκείνο το ναυάγιο, συνέβη επίσης στον τόπο, όπου ο ποιητής συνέλαβε την αλήθεια του ποιήματος -δηλαδή στην συνείδηση της εμπειρίας του…

…

 

Ηδη η δοκιμασία έχει τεθεί. Ο ήρωας πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στον εαυτό του και στον εαυτό του, ανάμεσα στο ιδανικό ποίημα και το εφικτό ποιητικό κείμενο, χωρίς να απολέσει την ταυτότητά του!

 

 …

 

Το ναυάγιο αποκτά μια διάσταση, που υπερβαίνει κατά πολύ την παρεύρεση της επιβίωσης. Ο ποιητικός τόπος προσανατολίζεται στη νοηματική ισχύ τού Αλλου, του Επέκεινα, χρεώνοντας τη συνείδηση του ήρωα με την ερμηνεία του ονόματος της ρωγμής. Μια «Φεγγαροντυμένη»: το ιδανικό ποίημα, το υπερβατικό Ολον. Ασφαλώς ναι. Αλλά, μια «Φεγγαροντυμένη» που κρύβεται μάλλον παρά αποκαλύπτεται μέσα στην αφοπλιστική περιγραφή της. Εξάλλου, γύρω σ’ αυτή τη ρωγμή, το Υπάρχον μαίνεται ακόμα, διακυβεύοντας την ύπαρξη της «Αρραβωνιασμένης»: του εφικτού ποιητικού κειμένου.

 

…

 

Ηδη η δοκιμασία έχει τεθεί. Ο ήρωας πρέπει να μεταβληθεί στο υπέρ πάντων και προπάντων αναποφάνσιμο Ον, το οποίο συνέταξε το ποίημα της συνείδησής του. Πρέπει να αποφασίσει αμέσως, κι έτσι, στρέφεται προς τον μόνο τόπο που εκτείνεται επέκεινα της συμβαντικής κατάστασής του και εντεύθεν του υπαρκτικού του ορίζοντα: προς την προσωπική του ιστορία.

 

…

 

Η «Αρραβωνιασμένη»-ποιητικό κείμενο παραιτείται από κάθε βοήθεια στον ναυαγό. Ζητά μόνο να σωθεί, να σημειώσει με κάθε κόστος μια παρεύρεση, τόσο μα τόσο ομοιογενή. Ο ποιητής την εκδικείται. Ο ποιητής εκδικείται το ποιητικό κείμενο, νομίζοντας πως έτσι σώζει το ποίημα. Πραγματικά, το έσωσε. Αλλά όχι μόνο σαν απουσία. Το έσωσε επίσης σαν απουσία του ποιητικού κειμένου. Δεν κατάφερε να επιλέξει, να διαχειριστεί, να οργανώσει. Ποιος θα ζητούσε, όμως, τέτοια πράγματα από μια ποιητική μεγαλοφυΐα;

 

(Παρατηρήσεις ποιητικής από τον «Κρητικό» του Διονυσίου Σολωμού του Γιώργου Μπλάνα)

Kλειώ…

η κρίση θέλει ιδέες και δημιουργία και θα βρούμε τις λύσεις για να επιβιώσουμε, αρκεί να αναθέσουμε στα παιδιά αυτό το εγχείρημα…

…

Η ταινία «Κλειώ» του Γυμνασίου Οιχαλίας Τρικάλων κέρδισε:

α) το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στην κατηγορία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στον
3ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Ταινιών Μικρού Μήκους που έλαβε χώρα στις Σέρρες.

Διοργανωτές της εκδήλωσης αυτής ήταν η Δ/νση Α/θμιας Εκπαίδευσης Σερρών στο πλαίσιο των δράσεων του Εθνικού Δικτύου Αγωγής Τηλεόρασης, η Ελληνική Ραδιοφωνική Τηλεόραση, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας και η Δ/νση Ραδιοτηλεόρασης.

β) Το Α΄ Βραβείο Καλύτερης Μαθητικής Ταινίας στο 5ο Νεανικό Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους που διεξήχθη στην Λάρισα την Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2013.
Διοργάνωση: Περιφέρεια Θεσσαλίας – Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας.
Συνδιοργάνωση: Artfools, ΤΕΙ Λάρισας, Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας.

Μπάνκερ Ρόι: Μαθαίνοντας από το ξυπόλητο κίνημα

θέλω να σας μεταφέρω σ’ έναν άλλο κόσμο…

θέλω να μοιραστώ μια ερωτική ιστορία 45 ετών με τους φτωχούς που ζουν με λιγότερα από ένα δολάριο την ημέρα…

πολύ καλό για να ‘ναι αληθινό;

…

σαν το ράγκα, καθαροί μουσικοί τόνοι με περιστασιακά ολισθήματα σε διανθισμένους τόνους , ένα σ’υστημα δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς, αφενός περιγράφει και διάφορα εξωμουσικά στοιχεία σαν την ψυχολογική διάθεση ανάλογα την ώρα της ημέρας  και αφετέρου δεν υπάρχει όρος αντίστοιχος σε μας τους δυτικούς….

στη Χώρα των Ζώντων και του Αχωρήτου…

η Πόλη προσφέρει για ψηλάφιση τα σημάδια από το μυστήριο του «νοητού τό­που»!

η Πόλη είναι έ­νας τρόπος ζωής και όχι απλώς μια τοπική έκτα­ση ή ένα κρατικό σχήμα!

ξςκινάω από τα ερείπια των τειχών, αφετηρία για τη μύηση στην αλήθεια των «ο­ρίων», όρια, που είναι αμετάθετα όταν πρόκειται να δια­κρίνουν και να διαστείλουν τη θεία τάξη της ζωής από την άλογη ορμή της φυσικής βαρβαρότητας, ενώ σε μια δεύτερη εμπειρία ψηλάφισης οδηγούν στη Μονή της Χώρας όπου ερμηνεύετα η Ιστορία, ανακε­φαλαιώνεται το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στην πάντοτε παρούσα έσχατη κρίση σε κάποια άλλου είδους  όρια, εκείνα  της ζωής…

η τεχνοτροπία θεωρείται παλαιολόγεια και χαρακτηρίζεται από μορφές με αρμονικές αναλογίες και κλασική πλαστικότητα, συνδυασμούς  εκλέπτυνσης , καθόλου εμφατικούς και όγκους  ελαφρείς που δημιουργούν μια αίσθηση του χώρου  «Αχωρήτου», χαρακτηρισμός που παρατηρείται σε γραπτές επιγραφές της Μονής της Χώρας, και ενδεχομένως αποκωδικοποιεί τη συμβολική ονομασία του συγκεκριμένου μνημείου …

δε γνώριζα πως ο Χριστός αποκαλείται «αχώρητος» στην υμνογραφία και το επίθετο αυτό έχει σχέση με τη Θεοτόκο («διά σου γαρ αχώρητος βροτοίς αναστραφήσεται…») η οποία για να «χωρέσει τον αχώρητο (Θεό)», ως Μητέρα Θεού γίνεται δοχείο («χώρα» ή «χωρίον Θεού») …

στη Μονή της Χώρας ως «Χώρα των Ζώντων» εμφανίζεται ο Χριστός, και αυτό μπορεί να αποδειχθεί σε σχέση με τις ψηφιδωτές παραστάσεις της Παναγίας πάνω από την είσοδο και στις κολόνες της πρώτης αψίδας, όπου η «Θεοτόκος Χώρα του Αχωρήτου» και ο «Χριστός Χώρα των Ζώντων» πλαισιώνουν τις εισόδους προς τους χώρους του κυρίως ναού και του Ιερού Βήματος…

η Μονή της Χώρας, δηλαδή η μονή εντός των τειχών της Πόλης, δεν είναι μεγάλο κτίσμα όπως άλλες βυζαντινές εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης, αλλά, αν και δεν διαθέτει μνημειακής κλίμακας διαστάσεις, ξεχωρίζει για το κάλλος του εσωτερικού του χώρου όπου τα ψηφιδωτά του ναού και οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου αναδεικνύουν την υψηλή ποιοτική κατεύθυνση και καλλιτεχνική καταξίωση της Αναγέννησης των Παλαιολόγων του 14ου αιώνα…

στις ψηφιδωτές παραστάσεις της Μονής της Χώρας αντικατοπτρίζεται το λεπτό γούστο του χορηγού τους Θεοδώρου Μετοχίτη (1270-1332), που υπήρξε ένας από τους πιο μορφωμένους και διάσημους βυζαντινούς του 14ου αιώνα, γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και επιστήμης και λάτρης της αρχαίου κάλλους…

ο ψηφιδωτός διάκοσμος του καθολικού της Μονής της Χώρας κοσμεί τον εξωνάρθηκα, το νάρθηκα και τον κυρίως ναό: στα ανατολικά τόξα του Ιερού Βήματος απεικονίζονται ο Χριστός και η Θεοτόκος με το Βρέφος (Μ[ήτ]ηρ θ[εο]ύ η Χώρα του Αχωρήτου), στον δε δυτικό τοίχο αποκαλύτεται η μεγάλη σύνθεση της Κοίμησης, και τα κύρια επεισόδια του Ευαγγελίου, ως μέρη του κύκλου του Δωδεκαόρτου, θεωρείται πως μάλλον διακοσμούσαν κάποτε τους τοίχους του καθολικού, αλλά δεν σώθηκαν μέχρι τις μέρες μας…
η «κεκοιμημένη» Θεοτόκος και ο Υιός της που κρατάει στα χέρια Του σαν βρέφος την Ψυχή της ενώ δεξιά απέναντί μου δύο αγγελάκια πετούν από τους ουρανούς προς την Παρθένο…

στους νάρθηκες του καθολικού και του παρεκκλησίου προβάλλονται με λεπτομέρειες οι  κύκλοι του βίου της Παρθένου και των παιδικών χρόνων του Ιησού, εν πολλοίς ποκαλύπτεται η Γενεαλογία του και ο κύκλος των θαυμάτων του για τις περισσότερες  από τις σκηνές των κύκλων αυτών αντλήθηκαν λεπτομέρειες από απόκρυφα θρησκευτικά κείμενα  που γνώρισαν μεγάλη διάδοση στο Μεσαίωνα…

ανάμεσα στις γνωστές απεικονίσεις του κύκλου της ζωής της Παναγίας, εντυπωσιάζομαι από την Επταβηματούσα! η  Μαρία νήπιο, στράτα στράτα, ταλαντευόμενη με χεράκια απλωμένα μπροστά, ξεκινάει τα πρώτα της βήματα ανάμεσα στην τροφό και στην Αννα, που με ανοιχτή αγκαλιά την περιμένει… η πιο εράσμια ηλικία της Παναγίας, μια άγνωστη σελίδα της ζωής της που πλημμυρισμένη ανείπωτη τρυφερότητα…

επόμενο αντικείμενο θαυμασμού, τα δύο εξαίσια παγόνια που συμβολίζουν την αφθαρσία ­ πριν από τη σύνθεση των Εισοδίων…

άξια εντυπωσιασμού η ψηφιδωτή παράσταση της ίασης του ανθρώπου που είχε την «χείραν ξηράν», ο ασθενής που προτείνει δειλά το άμορφο χέρι του προς τον Ιησού γεμάτος ικεσία, ντροπή, αμηχανία, μια σύνθεση που αποπνέει άφατο έλεος…

στους τρούλους και στα τόξα των κογχών των ναρθήκων απεικονίζονται ο Χριστός, η Παναγία , οι πατριάρχες και οι βασιλείς της Παλαιάς Διαθήκης, οι προφήτες, οι απόστολοι και άλλοι άγιοι σε ολόσωμες παραστάσεις ή σε προτομές …

πάνω από την είσοδο του εσωνάρθηκα προς τον κυρίως ναό βρίσκεται το ψηφιδωτό ένθρονου Ιησού, στα πόδια του οποίου γονατίζει ο Θεόδωρος Μετοχίτης, προσφέροντάς του μικρό μοντέλο του ναού…

σημαντική θέση στην ψηφιδωτή διακόσμηση της Μονής της Χώρας κατέχει η μεγάλη παράσταση της Δέησης, στον ανατολικό τοίχο του νάρθηκα, ένα έργο παλαιολόγειας τεχνοτροπίας που φιλοτεχνήθηκε μετά το 1307, όταν η κτήτορας του ψηφιδωτού Μαρία Παλαιολογίνα έγινε μοναχή με το όνομα Μελανία… πηγές βάσιμες λένε ότι κάτω από τη Δέηση αυτή βρισκόταν ο τάφος της εν λόγω Μαρίας, αδελφής του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου, άρα το ψηφιδωτό συνδυάζεται με τη μνημόσυνη λατρεία, εφόσον η Θεοτόκος προσεύχεται για την άφεση των αμαρτιών και για τη σωτηρία των ψυχών των νεκρών και δίπλα της παριστάνεται ο Ισαάκιος Κομνηνός γονατιστός, σε στάση προσευχής (από τη μορφή του σώζονται μόνο το κεφάλι και ο δεξιός του ώμος), και κοντά στο Χριστό σε αντίστοιχη στάση προσκύνησης παριστάνεται η μοναχή Μελανία (σώζεται μόνο το πρόσωπό της)…

είναι εντυπωσιακός ο αρχαϊσμός των τύπων των μορφών  που επιλέγονται για την Παναγία και τον Χριστό …

ταυτόχρονα με τα ψηφιδωτά της μονής φιλοτεχνήθηκαν και οι τοιχογραφίες στο νάρθηκα του παρεκκλησίου, χώρος με τέσσερις τάφους που χτίστηκε ως νεκρικό παρεκκλήσι, όπως άλλωστε φαίνεται και από την επιλογή των εικονογραφικών θεμάτων της διακόσμησης, εφόσον οι τοιχογραφίες ερμηνεύουν τις συμβολικές παραστάσεις της Θεοτόκου, την Ανάσταση και τη Δευτέρα  Παρουσία…

όπως και στο νάρθηκα του καθολικού, το εικονογραφικό πρόγραμμα του παρεκκλησίου χωρίζεται στους κύκλους των βίων της Παναγίας και του Χριστού, αλλά η κύρια ιδέα των συνθέσεων είναι σωτηριολογική, εφόσον πρόκειται για διακόσμηση νεκρικού ναού…

οπότε, η δυτική πλευρά της αίθουσας του παρεκκλησίου είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο και οι πάνω ζώνες παρουσιάζουν τις συμβολικές εμφανίσεις της στην Παλαιά Διαθήκη, τεκμηριώνοντας το ρόλο της στη σωτηρία των ψυχών…

μεγαλοπρεπής η παράσταση της Ανάστασης στο ημιθόλιο της αψίδας του ιερού βήματος , καθηλωτική, εκθμβωτική παλόμενη: Αναστημένος Χριστός «ως ωραίος δικαιοσύνης ημίν έλαμψεν ήλιος» με λευκό δοξαστικό ένδυμα, τραβάει με τρυφερή βία τους προπάτορες Αδάμ και Εύα έξω από τους ανοιχτούς τάφους τους και τα αναστημένα σώματα ίπτανται μέσα σε φορέματα με πλατιές ευάερες πτυχώσεις, ενώ στα πρόσωπά τους ζωγραφίζονται το ξάφνιασμα, η ευτυχία της Καινής Ζωής…

ο ανατολικός τρούλος είναι αφιερωμένος στη Δευτέρα Παρουσία και η αποκορύφωση της ιδέας του προγράμματος βρίσκεται στην κόγχη της αψίδας του Ιερού Βήματος η μασαία  σκηνή της Καθόδου στον Αδη πλαισιώνεται από δύο άλλες αναστάσιμες σκηνές του Ευαγγελίου, όπου εμφανίζονται και οι Πατέρες της Εκκλησίας με τα λειτουργικά τους άμφια, ενισχύοντας το συμβολισμό της Θείας Ευχαριστίας…

στη διακόσμηση της αψίδας του παρεκκλησίου απεικονίζεται ολόσωμη η Παναγία που τραβά με τα χέρια προς το μάγουλό της το Θείο Βρέφος και χαρακτηρίζεται «ένας από τους πιο συναισθηματικούς τύπους της Παναγίας Ελεούσας στη βυζαντινή τέχνη»!

σχετικές με τη μεγάλη διάδοση της λατρείας της Θεοτόκου είναι και οι απεικονίσεις των τεσσάρων μελωδών αγίων: του Ιωάννη Δαμασκηνού, του Κοσμά Υμνογράφου, του Θεοφάνη Γραπτού και του Ιωσήφ Υμνογράφου, που δημιούργησαν τη βασική υμνογραφία της Ορθοδοξίας που αφορά στην Μητέρα του Ιησού..

στη δυτική πλευρά του νότιου τοίχου, αξιόλογη στη σειρά των σκηνών της Παλαιάς Διαθήκης είναι η παράσταση της Κλίμακας του Ιώβ …

στα ψηφιδωτά του καθολικού της Μονής της Χώρας καταδεικνύεται η λαμπρότητα της τέχνης της Κωνσταντινούπολης, θυμίζουν έντονα έργα της ελληνιστικής κληρονομιάς, οι μορφές των αγίων παρουσιάζονται σε ασυνήθιστες στάσεις – μερικές φορές θα έλεγε κανείς ότι υπερίπτανται – και έχουν φιλοτεχνηθεί από διαφορετικές οπτικές γωνίες, που μάλλον είχαν πρότυπα διάφορες πηγές, όπως βυζαντινά χειρόγραφα και σχέδια εργασίας…

η γενική εντύπωση εμποτίζεται από τον ασύγκριτα μεγάλο λυρισμό του εικαστικού χώρου, επειδή οι ανθρώπινες μορφές και τα τοπία συντονίζονται σε ένα αρμονικό αιθέριο σύνολο που δε βασίζεται καθόλου σε σκιάσεεις, αλλά σε αντιθέσεις  χρωμάτων που εμφανίζονται πομπώδη,  φωτεινά,  ζωντανά, και μερικές φορές αφύσικα  και διαφέρουν από εκείνα της  ασκητικής παλέτας των αγιογράφων του 11ου και 12ου αιώνα…

σημειωτέον πως οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην ψηφιδωτή διακόσμηση της Μονής της Χώρας προηγήθηκαν κατά 200 χρόνια από τον Ιταλό αναγεννησιακό ζωγράφο Ραφαήλ σε ορισμένα από τα καλλιτεχικά του επιτεύγματά τους…

δεν ξέρω για πόση ώρα έμεινα σιωπηλή, ξέρω πως άφησα με μισή καρδιά πίσω μου σαν ανάμνηση αστείρευτης ομορφιάς κα έμπνευσης την εκκλησιά της Χώρας…

για όσους η Ελλάδα είναι ένα πρόβλημα «εύρεσης»— πέρα από τη γεωγραφική ελλαδικότητα με τους αποκλεισμένους ορίζοντες της κρατικής της θρη­σκείας, της εκβιομηχάνισης και της ευζωίας, με τον προοδευτικό και ακατάσχετο θάνατο της ραγδαίας σμί­κρυνσης των ουσιωδών προοπτικών — η Πόλη προσφέ­ρει για ψηλάφιση τα σημάδια από το μυστήριο του νοη­τού τόπου, της χώρας των ζώντων…

έχω ακόμα την αίσθηση και το ρίγος της «χώρας του αχώρητου», στ’ αυτιά μου βουίζει ακόμα ο ίδιος άρρητος λόγος που συνδέει την ταπεινότητα των υλικών της φύσης με την τρομακτική δυνατότητα που κατέχουν ώστε να χωρούν την αχώρητο χάρη σε μια μεγαλοφυία ανθρώπινη ταπεινωμένη , γυμνωμένη από στολίδια και αδύναμη,  εγκαταλελειμμένη και απεριποίητη, αλλά πάντοτε ζωντανή…

κατάλαβα πρώτη φορά και μετά από τρεις επισκέψεις πως στην Θεόσδοτη Βασιλεύουσα, ολόκληρη η ζωή συγκεφαλαιώνεται στην Εκκλησία, εκεί ένιωσα την Ιστορία να είναι το παρόν του ανθρώπου και το να αγκαλιάζει αιώνων παράδοση και όλα να συνοψίζονται σε κινήσεις, εκφωνήσεις και χειρονομίες πεισματικά γαντζωμένες στο μυστικό της ζωής…

δεν έχω σκοπό να προχωρήσω σε απαρίθμηση στοιχείων συναισθηματικών και ηθικολογικών που σχετίζονται με τη  λατρεία, ούτε επιθυμώ να ατομικοποιήσω την ευσέβεια, ως ευσέβεια, εξάλλου εκεί τίποτε από αυτά δε μεταβάλλεται σε πάρεργο, ενώ η ηθικοδιδασκαλία δεν πάει για πρωτεία…

…

στην Πόλη σαν βρεθείς, στην περίφημη Μονή της Χώρας, συνειδητοποιείς αυτό που λέει ο ποιητής:

«Ουκ εάλω η Πόλις. Ουκ εάλω η ρίζα ουκ εάλω το φως! ουκ εάλω η βασιλεύουσα ψυχή των Ελλήνων»

(Νικηφόρος Βρεττάκος, Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη).

discimus vitae*

αγωνίζεσαι να αφαιρέσεις τη φύση μέσα από το παιδί, και την ανταλλάζεις με την άρρωστη γνώμη σου…

κάνεις άξια και δίκαια τη δουλειά σου όταν τη μέρα χτίζεις και τη νύχτα γκρεμίζεις…

αν αγνοείς το πρώτο μισό, το χρέος δηλαδή του χαλαστή, δε μορφώνεις ανθρώπους, γιατροπορεύεις άρρωστους…

ότι πιο καλό έχεις να προσφέρεις, είσαι κατά κάποιο τρόπο υποχρεωμένος να το κρατήσεις κρυφό…

κι έτσι, οι ικανότητές σου διατελούν σε αρμονική σχέση με την μετριότητα και την ανεπάρκεια των μαθητών σου…

από την άλλη, ζεις σε μια εποχή που εκκωφαντικές και ασταμάτητες είναι οι κραυγές που δημιουργούν την εντύπωση της ύπαρξης μια ακόρεστης δίψας για παιδεία…

κι όταν κοιτάς στα μάτια όλους αυτούς που φωνάζουν, δεν αντικρύζεις παρά παθιασμένους δευτεροτριτοβάθμιους φανατικούς πολέμιους της αληθινής παιδείας…

είναι καιρός που συνήθισες πια να βλέπεις πολύ επιφυλακτικά όλους όσους μιλούν με θέρμη για τη λεγόμενη «λαϊκή παιδέια»…

ξέρεις πια, πως είναι γεννημένοι να υπηρετούν, να υπακούουν και κάθε στιγμή που ξετυλίγουν τα δυσκίνητα , τα αδέξια, τα ατροφικά διανοήματά τους, γίνεται ολοφάνερο από τι λογής πηλό τους έπλασε η φύση και ποιο σήμα κατατεθέν έχει χαράξει πάνω τους…

δε θα αποτελέσεις ψηφίδα στο ενιαίο ψηφιδωτό της οικονομίας της αγοράς της πολιτείας ασκώντας ένα επάγγελμα ρουτίνας, δε σού είναι άλλο μπορετή τούτη η υποβάθμιση της φύσης και της δουλειάς μου, δε αντέχεις να θεωρείσαι αξιοδάκρυτη σώρεψη από μαζώματα, και ηχηρό ρεντίκολο, μίζερος και κακομοίρης με  ξεβλαστωμένο χαμόγελο…

δε θα συμμετάσχεις σε κανένα είδος «λαϊκής παιδείας» που κρατά τους μικρούς συνανθρώπους σου σε εκείνη τη σωστική ανεπιγνωσία, σε εκείνο τον ύπνο που οδηγεί σε κώμα…

επιζητάς ζωντάνεια, αμεσότητα, σφυγμό και κρούση κατά μέτωπο με τα πράγματα…

ξύπνα  λοιπόν, φέρσου έξυπνα …πήγαινε μέσα στην τάξη που είναι ο διαπιστεμένος σου χώρος, να τους μάθεις, μετά, πήγαινε  από παρακαμπτήριες, να ξεμάθουν!

«από σέβας, ελπίζω, ίσως μπορέσουμε

το ελαφρό το φυσικό μας να αλλάξουμε,

ξέρεις, ζικ ζακ πάει ο δρόμος προς εμάς»*

…

*«Discimus vitae», έλεγε ο Σενέκας, θα πει πως κάθε γνώση που περνάμε στο παιδί, και κάθε δεξιότητα που του αναπτύσσουμε είναι δεμένα με την πραγματικότητα όπως το νύχι με το κρέας, όχι θεωρίες και λόγια, όχι τα άψυχα και τα νοερά σκύβαλα των βιβλίων, που ούτε καταπίνουνται ούτε μασιούνται…εκτός από τον Ρωμανό τον Μελωδό τον συναξαριστή, άνθρωπος άλλο που να πήρε κομμάτι χαρτί και να το κατάπιε για να φωτιστεί και να μάθει, δεν υπήρξε…

*τρεις στίχοι από τη «Νύχτα της Βελπούργης» που ο Νίτσε μεταφέρει παραλλαγμένους, στο πρωτότυπο Φάουστ, ο λόγος είναι σε ενικό αριθμό...

…

το παρόν ποστίδιον είχε αφορμές κι αιτίες… ενδιαφέροντα λακτίσματα έλαβα από την επικαιρότητα, πάντα τραγική, από κάποιες διαλέξεις του Νίτσε γραμμένες το 1872(!) και «τα Ελληνικά» του Λιαντίνη του δάσκαλου που η τελευταία του πράξη είχε το νόημα της διαμαρτυρίας για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται, αφού ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους… η λύπη του γι αυτό το έγκλημα τον σκότωσε…

σκόπελοι και ύφαλοι

γενιά μου ερωτευμένη, πώς μπόρεσε τόση λογοτεχνία να γίνει έμμισθος υπάλληλος;

αντιλογοτεχνική κι αντιποιητική εποχή

εποχή της τυποποίησης και του άτεχνου

εποχή των κραυγών

εποχή των μηνυμάτων

μπλα μπλα μπλα…

γενιά μου, μέσα σου κι εγώ, ανακαλύπτω την αχρονική ουσία της ανάγνωσης, γνωρίζω τις λέξεις που πρέπει την ίδια στιγμή που μού μιλούν να με φέρνουν αντιμέτωπη με ένα συνομιλητή ικανό να κατανοήσει, εμένα…

από τη μια, «οι στίχοι μου έχουν το νόημα που τους δανείζει ο αναγνώστης», όπως έλεγε ο Πωλ Βαλερύ…

από την άλλη, οι φροντιστηριακές φυλλάδες, συνηθισμένο καταφύγιο για μικρούς και μεγάλους εμπλεκόμενους με τη διαδικασία…

τέλος, οι γενικές εξετάσεις, ο έλεγχος και υποβάθμιση αυτού που πάντοτε στις κοινωνίες των ανθρώπων, ως όραμα παιδείας ανθρωπιστικής, απαιτούσε δικαίωση…

ενδιάμεσα, το ταξίδι, η ναυτία, ο ύπνος…

τα μέσα αρχέγονα, οι ύφαλοι εντοπισμένοι σε προγράμματα αναλυτικά και κιτάπια αξιολόγησης…

οι σκόπελοι, εμείς…

ναυτία, εμείς…

ύπνος;

μια βδομάδα στο πάρεργο έκλεισε…

ένας «έμμισθος υπάλληλος» αποκοιμήθηκε ζαλισμένος από την περίεργη  σβούρα που δεν υπαρχει παρά μόνο σε κινηση και για να αναφανεί, θα χρειαστεί μια συγκεκριμένη ενέργεια, η ανάγνωση, και θα κρατήσει όσο κρατάει η ανάγνωση, γιατί διαβάζοντας προβλέπει κανείς, περιμένει…

περιμένει το τέλος της φράσης του συνομιλητή, την επόμενη φράση, την μετέπειτα…

και περιμένει να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί…

ζώντας επί μια εβδομάδα σε ένα συνονθύλευμα από άπειρες υποθέσεις, ξυπνώντας από άπειρους εφιάλτες που τους ακολουθούσαν αφυπνίσεις, προσγειωνόμουν σε ένα πιθανό μέλλον,που επεκτεινόταν ή αναβαλόταν από τη μια σελίδα στην άλλη, σελίδες γεμάτες … κομμένες φράσεις!

στην υποδοχή, έπρεπε τμηματικά να τις επικυρώσω ή να εφεύρω κάποιο μηχανισμό να ξεπεράσω τα λεχθέντα ή γραφέντα…

Full Circle…*

τα νεανικά χρόνια του τα πέρασε περιοδεύοντας στην Ευρώπη και την Ινδία, ως μέλος της χορευτικής ομάδας του αδελφού του, Uday Shanka…

1938: διακόπτει το χορό προκειμένου να επιστρέψει στη πατρίδα του και να μελετήσει τη τέχνη του σιτάρ υπό την καθοδήγηση του μουσικοδιδασκάλου Allauddin Khan…

1939: η πρώτη συναυλία…

1944: εργάζεται ως συνθέτης δημιουργώντας παράλληλα και τη μουσική σύνθεση για την τριλογία «Apu» του, διεθνώς αναγνωρισμένου, σεναριογράφου και σκηνοθέτη, Satyajit Ray…

1946: προκαλεί αίσθηση…

1956: ερχίζουν οι περιοδείες σε Ευρώπη και Αμερική παίζοντας ινδική κλασική μουσική (Hindustani classical music)

1966: συναντά τον George Harrison…

1967: ο George Harrison ξεκινά μαθήματα sitar και μετακομίζει στην Ινδία…

1969: μετέχει στο Woodstock…

1970 – 1980: γράφει κονσέρτα για σιτάρ και ορχήστρα τα οποία μένουν αξέχαστα…

1999: τού απονέμεται η “Bharat Ratna” μεγαλύτερη πολιτική τιμή της Ινδίας  και έλαβε τρία βραβεία Grammy…

2000: μουσικές εμφανίσεις του, επι σκηνής, με την κόρη του, Anoushka…

80 χρόνια, full circle!

…

ο Ravi Shankar «πνευματικός πατέρας της world μουσικής», ήταν ο υπεύθυνος για την είσοδο του sitar στον rock κόσμο και έφυγε πριν λίγες μέρες…μα άφησε πίσω του …τις κόρες του, Anoushka και Νοrah Jones!

…

επιχειρώ καθυστερημένα να εκφράσω το θαυμασμό μου, καθώς ξεχάστηκα με τόσες μουσικές, αλλά με αφορμή μια υπέροχη διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή, το θυμήθηκα , και το εμπλούτισα με Passages!!!

*άχρηστη πληροφορία: o δίσκος «Full Circle: Live At Carnegie Hall» (2000) είχε κερδίσει Grammy το 2002…

ο σκεπτόμενος

(Rodin1880, Παρίσι, Μουσείο Rodin)

είναι ιδιαίτερος ο τρόπος με τον οποίο η διαδικασία της σκέψης παίρνει σάρκα και οστά…

είναι ιδιαίτερος ο τρόπος με τον οποίο η σκέψη αποκτά απτό χαρακτήρα…

οι μύες συσπώνται, τα δάχτυλα του δεξιού χεριού εκτείνονται και στρέφονται προς το σώμα με σκοπό να στηρίξουν το κεφάλι, προσπαθώντας να πετύχουν τον αυτοέλεγχο,ενώ το αριστερό χέρι χαλαρό δημιουργεί την αντίθεση…

το ανδρικό κορμί εμποτισμένο με διάχυτη ένταση, ωθεί στην υπόθεση μιας υποτιθέμενης αίσθησης…

άραγε ποια συναισθήματα δίνουν την εικόνα της κίνησης σε μια ανάπαυση;

άραγε το σωστό πλάσιμο και η κίνηση… είναι το αίμα και η πνοή στα έργα;

(Ο σκεπτόμενος,Τσαρούχης, 1936)

ο «Σκεπτόμενος» του Rodin μεταφράζεται ­ με μια δόση ανατρεπτικού χιούμορ ­ σε φιγούρα λαϊκού «Σκεπτόμενου» (1936) με τσιγάρο και ριγέ κοστούμι!

το έργο αυτό αντιπροσωπεύει το καταστάλαγμα της ζωγραφικής στο οποίο θέλουν να φτάσουν οι ζωγράφοι αποφεύγοντας την προοπτική…

ο τίτλος «στοχαστής» ή «σκεπτόμενος», που δόθηκε κάπως ειρωνικά στο ταπεινό αυτό έργο, έχει ένα αντίθετο αίσθημα από τον «σκεπτόμενο» του Rodin που ανήκει σε έναν άλλο κόσμο…δυτικό!

όσο προχωρούσε ο Τσαρούχης στην τεχνοτροπία αυτή έβλεπε το δίκιο και το άδικο των συμφωνούντων και αντιφρονούντων, καταλάβαινε αργότερα πόσο δυσκολότατο είναι να συνενώσει κανείς δυο τεχνοτροπίες, τη σχεδιαστική και την, ας πούμε, ανατολίτικη αντίληψη που περιέχει την χρωματικά επίπεδα…

το έργο αυτό έγινε από αντίδραση προς τις ακαδημαϊκές μελέτες του δημιουργού και την παράδοση…

άραγε μέσα από το χρώμα αναβιώνει μια παράδοση χαρίεσσα και εκφράζεται πλαστικά το ένστικτο;

η σκέψη μου παγιδευμένη σε μια εικονική ενδοτικότητα, σε ανολοκλήρωτες φράσεις, σε ανοίκειες λέξεις, σε αποχρώσες αδεξιότητες και φαινομενικές συμβάσεις, καταστρατηγεί όλους τους κανόνες και όλους τους νόμους της βαρύτητας, διότι με θαμπώνουν οι παρατηρήσεις εξαιτίας της άδικης παρέλασης του τέλειου και των μονομερών απόψεων επί ενός στιγμιαίου ή στοιχειώδους βλέμματος ή χάρη μιας στοιχειώδους ή στιγμιαίας εκδοχής…

rosarosarosamrosaerosaerosa…

αν κάποιος έμπαινε στο κεφάλι μου, το ανοιχτό στους τέσσερις ανέμους, θα συναντούσε μερικές προτομές, παιδιά, έναν παράλογο πίνακα πολλαπλασιασμού, παιδιά, αμέτρητα vocabulaire, παιδιά, μια μέθοδο των τριών, παιδιά, ένα multum, non multa, παιδιά, χωριά, παιδιά, βουνά, παιδιά,  λίμνες, παιδιά, νησιά, κι ένα τριαντάφυλλο που ονομάζεται rosarosarosamrosaerosaerosarosasrosarumrosis!

επ’ αφορμή μιας… χιονόπωσης που αναστέλλει εκπαιδευτικές διαδικασίες